Kia Ora, is veel meer dan goedendag in het land van de Māori! Er komt een soort van universum mee. Het is wie je bent, wie je erkent, van waar en wie mensen stammen. Het erkent het land, de zee en al het leven. Het maakt je tot deel van de overweldigende en magische natuur: weelderige regenwouden, parelwitte stranden, zuivere fjorden vol walvissen, orka’s en dolfijnen.
Nieuw-Zeeland heeft drie officiële talen. Dat zijn Engels, Te Reo Māori en gebarentaal. Engels mag dan wel de meest gebruikte taal zijn, 4% van de bevolking, of ongeveer 140.000 mensen spreken Te Reo. Te Reo is van een bijna verloren taal in de laatste tientallen jaren, samen met de Māoricultuur bezig aan een ware heropleving. Dat weerspiegelt zich in een reeks initiatieven zoals de Māori-taalweek, de Māori-taalscholen en een Māori televisiestation. Je leert ook Te Reo op school, vanaf de kleutertuin tot in de middelbare school.
Dus hier gaan we!
Kia Ora = Goedendag (of een algemene uitdrukking van waardering)
Morena = Goede morgen
Kia Ora Kōrua = Goedendag tegen twee mensen
Kia Ora Tātou of Kia Ora Koutou = Goedendag iedereen (tegen een groep)
Nau mai, haere mai = Welkom
Kei te pēhea koe = Hoe gaat het?
Ka Kite anō = Tot ziens
Haere rā = Vaarwel
Tēnā koe = Dank je aan één persoon
Tēnā kōru = Dank je aan twee personen
Tēnā koutou = Dank je aan drie of meer personen
Nu de uitspraak? De klinkers klinken zoals in het Nederlands. De ā is een lange a.
Wil je je Kia Ora in daden omzetten. Kijk dan even naar de foto van het neusgroeten. Ogen toe en daar ga je!
Hier vind je nog meer context voor Kia Ora: https://www.youtube.com/watch?v=zVDu0tJHTnY
Een andere manier van begroeten is de “Hongi”. Je drukt je neus en voorhoofd tegen de neus en het voorhoofd van een ander persoon. Dit wordt meestal enkel gedaan bij traditionele bijeenkomsten en plechtigheden. Het is zoals de handdruk bij ons.
De Hongi is de adem van het leven. Bij de Hongi wordt de adem uitgewisseld en jouw adem raakt vermengd met die van de ander. Dat geeft eenheid. Je deelt elkaars ziel. Tegenwoordig zie je vaak dat tegelijk de hand wordt gedrukt en de Hongi wordt gedaan.
Maar hoe ontstond de Hongi? Bij de Māori is de vrouw diegene die door de Goden geschapen werd. Ze hebben haar lichaamsvorm uit aarde laten opstaan. Zo ontstond de Godin Hineahuone (letterlijk: uit aarde gevormde vrouw).
De God Tane, een mannelijke God, omarmde de vrouwelijke figuur en ademde zijn adem uit in haar neusgaten. De vrouw moest daardoor niezen en zo werd bij de vrouw letterlijk het leven ingeblazen. Ze kwam tot leven.
Op deze manier gaan de Hongi terug naar het ontstaan van de mensheid op aarde!
Maar hoe wordt de vijand dan begroet? Die moet je imponeren. De Māori trekt daarbij de ogen erg wijd open en steekt de tong zo lang mogelijk uit, terwijl die heftig beweegt. Dat is ook zo voor de ledematen. Het geheel moet zo veel mogelijk afschrikken.
Soms hoort daarbij zelfs de Haka. Dat is een ceremoniële Māori-dans of uitdaging van de vijand. De Haka toont de fierheid van een groep, eenheid en strijdlust. De Haka bevat steeds imponerende bewegingen of andere uitingen zoals stampende voetbewegingen, ritmisch kloppen en luide stemgeluiden.
De Haka heeft bekendheid verworven over de hele wereld bij het begin van sportwedstrijden. De Nieuw-Zeelandse teams begroeten en imponeren hun tegenstanders met deze vorm van ceremoniële begroeting. Maar in het land zelf wordt Haka ook gedaan bij de meest diverse andere gelegenheden zoals bv. bij huwelijken en als een leraar met pensioen gaat en de school verlaat. De teksten zijn minder of meer strijdlustig, afhankelijk van de context.
Hierna vind je een uittreksel van de Haka van de All Blacks, het onverwoestbare Nieuw-Zeelandse rugbyteam en een youtube-uittreksel.
Leader
KA MATE! KA MATE!
We're going to die! We're going to die!
We were at war
Chorus
KA ORA, KA ORA!
We're going to live! We're going to live!
But now there is peace.
 |  |  |